در دوره آموزشی استراتژی‌های رهبری تلاش می‌شود با مثال‌های کاربردی و ملموس، نقش مهارت رهبری مدیر، در رشد همه جانبه سازمان و کارکنان بیان شود. مدرس دوره، با استفاده از تجربات عملی خود در سطوح عالی مدیریت کشور و تلفیق آن با مطالعات علمی خود در خارج از کشور، موضوعات را به بیانی شیوا و سبک تعاملی بیان نموده است.

چرا استراتژی‌های رهبری مهم هستند؟

بنیاد توانمند سازی منابع انسانی اروپا برای بررسی اهمیت استراتژی‌های رهبری، یک تحقیق علمی را بر روی تعدادی از شرکتهای اروپایی و آمریکایی انجام داده است. نتایج این پژوهش گویای این مطلب بود که مدیران بد، فقط در بخش آمریکایی تحقیق، بیش از ۴۵۰ میلیارد دلار به سازمان هایشان ضرر وارد کرده اند؛ یعنی سه برابر بیشتر از بقیه کارکنان!

در این تحقیق کارکنان (و از جمله مدیران) به سه گروه تقسیم شده‌اند. کارکنان مشتاق و متعهد، کارکنان راضی و بی تفاوت و کارکنان ناراضی و فعال.

کارکنان مشتاق بار سازمان را بدوش می کشند و همواره در سطح حداکثر عملکرد هستند و با کار و وظایف خود درگیری مثبت دارند. آنها ۴۸۰% یعنی نزدیک به ۵ برابر سایر کارکنان کمک کننده هستند و به موفقیت سازمان کمک می کنند. همچنین افراد علاقه مند، ۲۵۰ درصد یعنی ۲٫۵ برابر بیشتر از سایرین، برای بهبود عملکرد سازمان ایده دارند.

در این تحقیق، حدود ۵۲ درصد از کارکنان راضی بودند. این کارکنان به وضع موجود راضی‌اند ولی انگیزه و اشتیاقی برای بهبود عملکرد خود و کمک بیشتر به سازمان ندارند. برای آنها گرفتن حقوق و انجام وظایفی که به آنها محول شده اهمیت دارد و نه اهداف و برنامه‌های سازمان. کارکنان راضی خود را درگیر ایده های جدید نمی کنند و چالشی هم برای مدیریت ایجاد نمی کنند.

اما کارکنان ناراضی فعال که ۱۸ درصد از کارکنان را تشکیل داده‌اند، نه تنها باری از دوش سازمان برنمی دارند و برای اهداف جمعی تلاش نمی کنند، بلکه به ایجاد نارضایتی در سازمان و اختلال در کارها می پردازند. تحقیقات در ایران نشان می دهد که درصد افراد ناراضی در شرکت‌ها و سازمانها بیش از ۴۸ درصد است!

پس اولین سیاست این است که ۱۸% درصدی ها را کنترل کنیم، بعد باید ۵۲% را به جمع کارکنان مشتاق و با انگیزه اضافه کنیم. اما مدیر چطور باید این کار را انجام دهد؟

استراتژی رهبری چیست؟

استراتژی‌های رهبری در واقع مهارت‌های کلیدی هستند که یک مدیر می‌تواند در کنار سایر ابزارها از آنها استفاده کند. مهارت‌های رهبری جزء مهارت‌های نرم مدیران هستند. استراتژی‌های رهبری را می‌توان در ابعاد مختلف مدیریت مانند استراتژی رهبری قیمت، استراتژی رهبری محصول، استراتژی رهبری منابع انسانی و… به‌کار برد.

در دنیای مدیریت و رهبری، قواعد و قوانین مهمی وجود دارد. بر اساس نمودار بهره‌وری – انگیزش، اگر کارکنان یک سازمان انگیزه پایینی داشته باشند، حدود ۲۰ درصد بهره‌وری یا خروجی خواهند داشت. این برای مدیر یک درس است که اگر بخواهد با زور و بدون مشارکت آنها تصمیم‌ها را بگیرد و کارکنانش را نادیده بگیرید، آنها به صورت قانونی بیشتر از ۲۰ درصد کار نمی‌کنند و کار را با بهانه‌ها مختل می‌کنند.

یکی از دلایلی که برخی از مدیران همیشه با کمبود نیرو مواجه هستند همین است که افراد با ظرفیت ۲۰ درصدی کار می کنند و مدیر مهارت‌های رهبری لازم و توانایی افزایش میزان کارایی کارکنان را ندارد.

سالها در بحث مدیریت و رهبری سازمان تصور می‌شد که رضایت کارکنان یک هدف است، اما امروز به این نتیجه رسیدند که هدف سازمان تعهد کارکنان است.

پس در مدیریت و رهبری پروسه ای که باید طی کنیم این است که ناراضی ها را به راضی و راضی ها را به گروه متعهدها اضافه کنیم. در این دوره در مورد این موضوع بحث خواهد شد که چطور کارکنان را متعهد کرد و از این طریق عملکرد سازمان را بهبود داد.

پیش فرض‌های شرکت در دوره

دوره آموزشی استراتژی‌های رهبری بر اساس پیش فرض هایی طراحی و اجرا می شود. اگر به شرکت در این دوره آموزشی علاقه دارید، باید موارد زیر را به عنوان پیش فرض ذهنی در نظر داشته باشید تا به نتیجه دلخواه برسید:

۱- این حرفها مال کتابها نیست و قابل پیاده سازی هستند: برخی از مدیران، زمانی که با دوره‌های آموزشی تخصصی مدیریت و رهبری مواجه می شوند، چنین عباراتی را به‌کار می‌برند و از مشکلات بودجه، مالیات، مسائل اجرایی، کمبود نیروی انسانی، نبود تنخواه کافی، پیمانکاران بد و… به عنوان دغدغه‌های اصلی خود یاد می‌کنند. در جواب باید گفت که اگر این مشکلات وجود نداشته باشد، مدیر و رهبر برای چیست؟ وجود چنین مسائلی است که نیاز به کسب مهارت‌های تخصصی مدیریت و رهبری را ضروری می‌کند.

اصولاً اولین محدودیتی که در دوران کار تیمی و اجتماعی انسانها بوجود آمد، موقع شکار بود که نیزه به تعداد کافی وجود نداشت؛ اینجا مدیریت متولد شد. ذات رهبری با محدودیت اجین است.

۲- همه علم مدیریت رهبری نیست: روشها و متدهایی که در مورد رهبری گفته می‌شود، برای مدیریت کافی نیست؛ رهبری تنها یکی از ابعاد مدیریت است. در کنار آن مدیر باید مهارت‌های برنامه ریزی، هماهنگی، تخصیص منابع و سازماندهی را هم فرا بگیرد. زمانی که در سازمان با مشکلی مواجه می‌شویم ابتدا باید آنالیز کرد که کدام‌یک از ممهارت‌ها برای رفع آن نیاز است.

۳-  سبک رهبری باید متناسب با سطح رشد کارکنان تغییر کند. این ذهنیت که می توان بدون تغییر سبک رهبری، مدتها بر یک سازمان مدیریت کرد، اشتباه است. هر چقدرسطح بلوغ کارکنان کمتر باشد، انسانها فرمان پذیرتر هستند و با رشد آنها سطح فرمان‌پذیری کمتر و نیاز به تغییر سبک مدیریت و رهبری بیشتر می‌شود.

در این موارد باید مهارت‌های اقناعی مدیر تقویت شود و مشارکتی تر عمل کند. انسانها وقتی قانع شده باشند، هوشمندتر عمل می کنند و به اهداف نزدیک‌تر می‌شوند. اصولاً مدیران با مجموعه‌شان پیشرفت می‌کنند و پیشرفت به تنهایی معنا ندارد. برای تعیین سبک رهبری در یک سازمان و مقایسه سبک رهبری مدیران، باید به میزان بلوغ سازمانی کارکنان دقت شود.

۴- باید نسبت به آدمها نگاه مثبت داشت؛ هیچ کس تعمدی در اشتباه کردن ندارد. مدیر اگر نسبت به کارکنان دید منفی داشته باشد نمی تواند رهبری کند زیرا نمی‌تواند خود را برای گفت‌و‌گو با افراد منفی راضی کند و دیالوگی صورت نمی‌گیرد. مدیر بر اساس طرز تلقی خود رهبری می‌کند و نگاه پلیسی و کارآگاهی برای این پست مناسب نیست.

تعاریف رهبری

تعاریف رهبری از کتاب «فرمول رهبری» دکتر بهزاد ابوالعلایی:

• رهبر کسی است که جلوتر از پیروانش پیش می رود و جلوتر از دیگران را ببیند و دیگران با رغبت و اشتیاق و برای رسیدن به اهدافی که او دنبال می کند، او را دنبال کنند. البته نباید آنقدر از پیروانش دور باشد که او را گم کنند.
• رهبر کسی است که هم او را دوست داشته باشند و هم از او حساب ببرند. هم امیدوار به لطف او و هم نگران خشم و قهر او باشند.
• رهبر کسی است که گاهی او را ببینند و الگو قرار دهند و گاهی او را نبینند. تا دیگران احساس کنند این خود آنها هستند که تصمیم می گیرند، اجرا می کنند و پیش می برند.
• رهبر کسی است که به جای تحمیل کردن قانع می کند.
• رهبر کسی است که گاهی جلوتر از پیروانش قرار دارد تا الگوی آنها باشد، گاهی همراه کارکنانش قرار دارد تا با انها همدلی کند و گاهی پشت سر آنها قرار دارد تا از آنها پشتیبانی و حمایت کند.
• رهبر کسی است که پیرو داشته باشد با حضور اولین پیرو، رهبر متولد می شود.

استراتژی های اولیه در سبک رهبری:

• تاثیرات سرایتی و نمایشی
• میل به قدرت
• پاسخ به فشار (فرضیه خشونت)- وندالیسم (تخریبگری اجتماعی)
• تعادل در سازماندهی
• سطوح کنترل و نظارت
• ایجاد توازن در حمایت از نهادهای زیر مجموعه

رویکردهای رهبری:

• توانمندسازی و پرورش کارکنان
• جلب مشارکت حداکثری و تفویض اختیار
• ایجاد تحول و جریانهای نوگرا
• حل مسأله یا مقصر یابی
• انسان مدار